Opcje walutowe przeznaczone są dla podmiotów narażonych na ryzyko związane ze zmianą kursu walutowego ze względu na posiadane zobowiązania i należności walutowe, w tym przede wszystkim dla eksporterów i importerów. Instrumenty te są skutecznym sposobem zabezpieczenia ryzyka kursowego. Działają one jak ubezpieczenie.

Walutowa transakcja opcyjna jest umową między nabywcą i sprzedawcą, w myśl której nabywca ma prawo - ale nie obowiązek - kupna lub sprzedaży w przyszłości określonej ilości waluty według z góry określonego kursu. O tym, czy dojdzie do realizacji opcji decyduje wyłącznie kupujący opcję. W zależności od tego jakie prawo nabywa kupujący rozróżniamy następujące rodzaje opcji: opcja call, która daje nabywcy prawo do zakupu danej kwoty waluty, oraz opcja put, która uprawnia kupującego opcję do sprzedaży określonej ilości waluty. Opcje call i put najczęściej wystawiane są standardowo na okresy od 1 miesiąca do 1 roku.

Nabywca opcji za uzyskane prawo musi zapłacić wystawcy opcji tzw. premię, której wysokość zależy od kilku czynników m. in.: kursu spot (rzeczywistego kursu obowiązującego w dniu zawierania transakcji), ceny wykonania opcji, zmienności kursów walutowych i długości życia opcji. Kupujący opcję jest zobowiązany do zapłacenia sprzedającemu (wystawcy) premii w terminie dwóch dni roboczych od daty zawarcia transakcji.

Dzięki swojej elastyczności opcje walutowe umożliwiają nie tylko zabezpieczenie się przed niekorzystnym ruchem kursów, ale również zrealizowanie zysku, w sytuacji, gdy zmiany na kasowym rynku walutowym w danym okresie są dla nabywcy korzystne. Dzięki zakupowi opcji walutowej, potencjalna strata kursowa dla nabywcy jest ograniczona co najwyżej do wysokości premii (ceny opcji). Natomiast w przypadku korzystnego ruchu kursu danej waluty obcej, opcja walutowa pozwala zrealizować zysk, którego wysokość dynamicznie rośnie wraz ze wzrostem korzystnej zmiany kursowej i teoretycznie jest nieograniczona. Opcje dają także możliwość spekulacji na zmianach kursów walut, o których szczególnej atrakcyjności stanowi występowanie efektu dźwigni. Angażując stosunkowo niewielką kwotę można teoretycznie osiągać nieograniczony zysk. Dla bardziej doświadczonych uczestników rynku opcje dają możliwość stosowania strategii polegających na równoczesnym kupnie i sprzedaży opcji i osiągania zysków arbitrażowych.

Według kryterium terminu realizacji rozróżniane są dwa podstawowe typy opcji - opcja typu amerykańskiego oraz opcja typu europejskiego. Banki w Polsce oferują najczęściej opcje typu europejskiego, które są realizowane przez kupującego jedynie w uzgodnionym terminie (w dniu realizacji opcji). W niektórych bankach istnieje możliwość zawarcia transakcji opcji amerykańskiej, w przypadku której rozliczenie, bądź dostawa mogą być dokonane w dowolnym dniu roboczym między datą zawarcia transakcji, a datą wykonania. Dodatkowo w ofercie banków znajdują się opcje egzotyczne. Przykładem może być lookback option dająca kupującemu prawo do kupna danej waluty po najniższym kursie w danym okresie (lub sprzedaży po najwyższym).

Aby zostać nabywcą opcji od banku należy spełnić kilka warunków. Należy posiadać w banku, z którym zawiera się transakcję opcyjną, rachunek rozliczeniowy bądź bieżący. Ponadto wymagane jest podpisanie odpowiedniej umowy, a także uzgodnienie z dealerem warunków transakcji wskazanych w regulaminie. W przypadku, gdy chcemy być wystawcą opcji konieczne jest dodatkowo ustanowienie zabezpieczenia rozliczenia transakcji. Do tego dochodzi jeszcze minimalna wartość transakcji, jaką bank gotów jest z nami zawrzeć. W zależności od banku jest to kwota ok. 50 tys.-100tys. USD lub równowartość w innej walucie.

W momencie zawierania transakcji sprzedaży opcji bank i klient ustalają pomiędzy sobą m. in.: waluty kontraktu, rodzaj opcji (call lub put), kurs realizacji, kurs referencyjny, a także dzień realizacji opcji oraz wysokość premii płaconej wystawcy. Ponadto klient kupujący opcję ma możliwość wyboru jednego z dwóch wariantów rozliczenia opcji. Opcję można rozliczyć "netto", co polega na wypłacie kupującemu kwoty rozliczenia wynikającej z porównania kursu realizacji opcji i kursu rozliczeniowego, lub też dokonać rozliczenia przez "dostawę waluty", polegającego na sprzedaży kupującemu jednej waluty za drugą według kursu realizacji opcji.

Opcje walutowe zazwyczaj realizowane są automatycznie, jeśli ich rozliczenie jest korzystne dla kupującego. W pozostałych przypadkach automatycznie wygasają. Opcję walutową można zamknąć przed datą zapadalności poprzez odsprzedanie jej bankowi i uzyskanie w wyniku takiej transakcji odpowiedniej kwoty premii.