Rachunek zysków i strat jest najczęściej analizowanym sprawozdaniem finansowym. Tutaj można znaleźć bowiem istotne informacje o tempie wzrostu sprzedaży oraz jej rentowności, czyli generowanych przez spółkę zyskach.

Zasady sporządzania rachunku zysków i strat

Najważniejszą zasadą stosowaną w sporządzaniu rachunku zysków i strat jest tzw. zasada współmierności kosztów i przychodów, która mówi, że w danym okresie na wynik finansowy wpływają zrealizowane w tym okresie przychody i nieodzowne dla ich uzyskania koszty. Oznacza to na przykład, że wszelkie koszty, które nie są związane z przychodami uzyskanymi w danym roku, nie powinny być ujmowane w rachunku wyników. Dotyczy to na przykład opłaconego z góry za rok następny czynszu za lokal - koszt ten dotyczy roku następnego, a więc, mimo, że został opłacony w roku bieżącym nie powinien znaleźć się w rachunku wyników.

Druga ważna zasada tzw. zasada memoriału, mówi, że w sprawozdaniu finansowym ujmuje się wszystkie operacje gospodarcze dotyczące danego roku, niezależnie od tego czy zostały opłacone czy nie. Oznacza to, że jeżeli spółka wyśle do odbiorcy fakturę za sprzedane produkty, musi zaksięgować przychód w danym okresie, mimo, że odbiorca zapłaci dopiero w następnym okresie sprawozdawczym.

Zobacz: Struktura rachunku zysków i strat

Analiza rachunku zysków i strat

Informacje, które otrzymujemy na podstawie analizy rachunku zysków i strat służą przede wszystkim do oceny perspektyw firmy na przyszłość. Na podstawie analizy wyników z przeszłości można dokonać prognozy przyszłych wyników, pamiętając jednak o tym, że zawsze trzeba starać się dostrzec przyczyny, dla których wyniki były takie a nie inne.

Przykładowo, na przestrzeni ostatnich lat można było zaobserwować spadek sprzedaży firm odzieżowych. Inwestor powinien zastanowić się, czy nie wynikało to ze wzrostu konkurencji zagranicznej i czy poziom konkurencji zwiększy się w najbliższym czasie czy też spadnie. Odpowiedź na to pytanie pomogłaby w sformułowaniu prawidłowej prognozy sprzedaży.
Z kolei na przykład producenci surowców narażeni są na wahania wielkości sprzedaży związane ze zmianami cen tych surowców na rynkach światowych. Jeżeli na podstawie analizy rachunku wyników stwierdzamy, że przychody ze sprzedaży spadały w ostatnich latach, to powinniśmy również postarać się dowiedzieć, czy wynikało to z ogólnej dekoniunktury gospodarczej, czy raczej z pojawienia się na rynku nowego producenta. W pierwszym przypadku można oczekiwać poprawy wyników wraz z ożywieniem gospodarczym natomiast w drugim przypadku - spadek sprzedaży może okazać się trwalszy.

Analizy rachunku zysków i strat dokonuje się zwykle dla dłuższego okresu np. 5 lub10 lat.

Analiza skupia się zwykle na następujących kwestiach:

• dynamice przychodów ze sprzedaży w ujęciu historycznym i porównaniu z dynamiką z ostatniego okresu. Dotyczy to również innych pozycji rachunków zysków i strat: kosztów operacyjnych, zysku operacyjnego, zysku brutto i netto. Analizie można również poddać zmienność tych pozycji w czasie
• porównaniu dynamiki przychodów, kosztów i zysku w porównaniu z firmami z branży i średnią dla całej gospodarki
• rentowności sprzedaży na poziomie operacyjnym i na poziomie zysku netto, zwłaszcza w porównaniu z firmami z tej samej branży
• badaniu przyczyn zmian zysku netto: czy wynikają one ze zmian przychodów czy ze zmian kosztów, czy nie są skutkiem zysków lub strat nadzwyczajnych, bądź też nie wynikają ze znaczących zmian pozostałych przychodów (np. sprzedaży majątku trwałego) lub kosztów operacyjnych (np. zapłaconym odszkodowaniem).
• informacje pochodzące z rachunku zysków i strat mogą ponadto stanowić podstawę do badania udziału firmy w rynku, jeżeli dysponujemy również danymi dla całej branży.